«ασυνέπεια» Το Υποκειμενικό Φίλτρο του Λάθους

«ασυνέπεια» Το Υποκειμενικό Φίλτρο του Λάθους

«ασυνέπεια» Το Υποκειμενικό Φίλτρο του Λάθους

Στα πλαίσια της εκδήλωσης με θέμα το Λάθος, ο Γιάννης Γιαννακόπουλος παρουσίασε διάλεξη με Θέμα «ασυνέπεια» Το Υποκειμενικό Φίλτρο του Λάθους, στην Ημερίδας Φωτογραφίας που διωργάνωσε η Εταιρεία Μελέτης Πολιτισμικής Ετερότητας 2-16 Νοεμβρίου 2012

Όπως και να το δούμε, το λάθος είναι αναντίρρητα ένα φυσικό, αναμφισβήτητο και αναπόφευκτο κομμάτι της ζωής, ένα από τα πολλά φαινόμενά της, το οποίο όμως βρίσκεται στον πυρήνα των ανθρώπινων ερωτημάτων. Η ζωή απο μόνη της είναι μια αχανής θάλασσα απο λάθη και αμέτρητων κυμάτων. Είναι βέβαιο ότι όλα αυτά τα κύματα θα μας ξεβράσουν σίγουρα, κάποτε, στην Ακτή του Λάθους.

Έχοντας αυτή τη σκέψη στο μυαλό μας, είναι πολύ λογικό να θεωρούμε το λάθος ως τον μεγάλο «συμπαντάρχη», τον κυρίαρχο του υλικού και άυλου κόσμου μέσα στον οποίο βλέπουμε όλο το φάσμα της δύναμής του. Από την άλλη, το λάθος μπορεί να ιδωθεί ως ο μέγας εξομοιωτής, αυτός που εξισώνει όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως χρώματος, ηλικίας ή κοινωνικής τάξης

Ο φόβος του συνεχώς αναμενόμενου λάθους είναι αυτό που γεννάει την ανάγκη μας για το μη-λάθος. Καθώς η κατάλυση του λάθους είναι ουτοπική, προσπαθούμε συνεχώς να δημιουργήσουμε μια φαινομενική συνθήκη με το μη-λάθος.

Φωτογραφία

Το φωτογραφικό μέσο καταγράφει την πραγματικότητα, τον κόσμο που υπάρχει γύρω μας, μέσα από το υποκειμενικό φίλτρο του φωτογραφικού φακού και της ανθρώπινης ματιάς. Αυτή η καταγραφή όμως είναι ταυτόχρονα και η ‘μηχανική επανάληψη εκείνου που δεν μπορεί ποτέ πια να επαναληφθεί υπαρξιακά'(1), είναι η απαθανάτιση της μοναδικής στιγμής που συνεχώς φεύγει, χωρίς επιστροφή.

Απ-α-θανατίζω

Η ίδια η λέξη απ-α-θανατίζω δηλώνει την απουσία λάθους, την κλίση προς την μοναδική πραγματικότητα. Και είναι αυτή ακριβώς η λέξη που χρησιμοποιείται για την φωτογραφική πράξη. Ο άνθρωπος που φωτογραφίζει λέει ότι απαθανατίζει, τον άνθρωπο, το χώρο, τη στιγμή. Πίσω από αυτή την πράξη, όμως κρύβεται η ανάγκη του να ‘διαιωνίσει’ τη φθαρτή ζωή και τους περαστικούς από αυτήν ανθρώπους. Με την ίδια ζέση που οι δημιουργοί της φωτογραφίας προσπαθούσαν να στερεώσουν την εικόνα, πασχίζει και ο άνθρωπος να στερεώσει τη ζωή, να την απαθανατίσει.

Η ίδια ανάγκη για τη στιγμή είναι που υποφώσκει πίσω από την επιθυμία του ανθρώπου να φωτογραφηθεί, καθώς η φωτογραφία αυτή θα γίνει στο μέλλον στίγμα του, απόδειξη της ύπαρξής του.

«ασυνέπεια»

Ενώ »ασυνέπεια’ μπορεί να ιδωθεί σαν μια πόρτα, μια σχισμή μέσα στο χρόνο που οδηγεί στο δρόμο προς το λάθος,
η φωτογραφία, αντίστοιχα, είναι ένα άνοιγμα προς την ανυπαρξία του χρόνου,
ένας μοναδικός κρύσταλλος που παγιώνει μέσα του την ανάμνηση.
Ο άνθρωπος χρειάζεται όλο και περισσότερο αυτή την ανάμνηση του εαυτού του και της ζωής,
καθώς η καθημερινή του ύπαρξη γίνεται όλο και λιγότερο αυτονόητη.

Μια ουτοπική επιδίωξη που επιτυγχάνεται μέσω της φωτογραφίας είναι ο φαινομενικός έλεγχος
πάνω στον εφήμερο χαρακτήρα της ζωής και η πλασματική κατάκτηση του χρόνου. Οι φωτογραφίες δίνουν μια πλαστή αίσθηση κατοχής του χρόνου: του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος

Η φωτογραφία κρατάει το χρόνο, παγιδεύοντάς τον, πάνω στην επιφάνεια του χαρτιού, μετατρέποντάς το, παράλληλα, σε παρελθόν.
Έτσι, αφού δεν μπορούμε να κατέχουμε το παρόν, συμβιβάζομαστε με το να κρατάμε στα χέρια μας το παρελθόν.

Μέσω αυτού του φαινομενικού ελέγχου του χρόνου επιτυγχάνεται, το απλό βαλσάμωμα του χρόνου,
η διάσωσή του από την αναπόφευκτη ροή του.

Αποδεχόμενοι το λάθος και το μη-αλάθητο τις Φωτογραφίας,
συνιδιτοποιούμε ότι η ενέργεια που θα  δίναμε στην προσπάθειά μας να το εξαλήψουμε
θα είναι πλέον διαθέσιμη για το άδραγμα και τη δημιουργία ζωής,
ενώ η φωτογραφία θα λειτουργεί σαν καμβάς πάνω στον οποίο θα μπορούμε να σχεδιάσουμε
τις σκέψεις μας για το παρόν.

Αλλά είναι πραγματικά ‘αθάνατες’ οι αναμνήσεις που τυπώνουμε στο χαρτί ή όλα είναι ψευδαίσθηση;

Τις εικόνες μου τις σκέφτομαι περπατώντας στον δρόμο. Κοιτάω εικόνες μου και τις μεταπλάθω σε κάτι δικό μου. Δεν θέλω να ακούω. Γιατί όταν βλέπεις μια εικόνα, δεν θες να μάθεις τι συμβαίνει στ’ αλήθεια. Θέλεις να την πάρεις και να επινοήσεις κάτι δικό σου, να διηγηθείς μια ιστορία από την αρχή. Δημιουργώ στις εικόνες μου απλά έναν δικό μου μικρόκοσμο, εικόνες που συνομιλούν στο ίδιο χώρο, κτίριο, πόλη.

Είναι σαν την αίσθηση που έχεις όταν περπατάς στον δρόμο και δεν ξέρεις
ποιος είναι ο άλλος, αλλά αποτελεί ήδη κομμάτι της ζωής σου.

Γιάννης Γιαννακόπουλος
Δάσκαλος Φωτογραφίας
MA Photography Middlesex University